Προφορική Παράδοση - Προφορική Λογοτεχνία

ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η παράδοση είναι το σύνολο των καθιερωμένων αντιλήψεων και γενικά όλων των στοιχείων που δομούν την εκάστοτε κοινωνία, τα οποία αποτελούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός πολιτισμού και  μεταδίδονται από την κάθε γενιά στην αμέσως επόμενη είτε από στόμα σε στόμα είτε με τον γραπτό λόγο. Τα στοιχεία αυτά σχετίζονται με τα καθημερινά ζητήματα των παραδοσιακών ανθρώπων σε όλους τους τομείς που αυτοί δραστηριοποιούνται. Ο όρος «προφορική παράδοση» εμπεριέχει την προφορικότητα και κατ' επέκταση την ομιλία ως βασικό μέσο για την μεταβίβαση των πολιτισμικών χαρακτηριστικών ενός τόπου στις επόμενες γενιές. 

Μέρος της προφορικής παράδοσης αποτελεί η προφορική λογοτεχνία, η οποία πραγματεύεται γραμματειακά είδη, που δημιουργήθηκαν κατόπιν συνθετικής επεξεργασίας προφορικά δοσμένων παραδόσεων, εθίμων, διαλόγων, ηθογραφιών κ.ά.. Η κυριότερη διαφοροποίησή της από την γραπτή λογοτεχνία είναι η πατρότητα του έργου, εφόσον στην προφορική λογοτεχνία ο αρχικός δημιουργός απομακρύνεται από το τελικό αποτέλεσμα γιατί επιδέχεται τροποποιήσεις ανάλογα με την υποκειμενική χροιά του συγγραφέα, ενώ αντίθετα στην γραπτή, ο δημιουργός είναι συγκεκριμένος και έχει απόλυτη ιδιοκτησία στο έργο του από την σύλληψη έως την συγγραφή. 

Η λειτουργία της προφορικής παράδοσης εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς, συμβάλλοντας είτε στην διαμόρφωση της καθημερινής ζωής είτε στην διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Συγκεκριμένα, βοηθάει τους νεότερους ανθρώπους να μαθαίνουν για τις αξίες και τις παραδόσεις του τόπου τους, τα στοιχεία που συνθέτουν τον πολιτισμό τους, τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων και «σωστούς» τρόπους συμπεριφοράς. Επιπλέον, η ενασχόληση με την προφορική παράδοση προσφέρει ψυχαγωγία μέσα από παιχνίδια λόγου και φαντασίας, ενώ παράλληλα χτίζει την ιστορική συνείδηση του ατόμου. Η προφορική λογοτεχνία αποτυπώνει το προφορικό κείμενο, δεχόμενη επιρροή από τα τοπικά παραδοσιακά χαρακτηριστικά που το έχουν αναμορφώσει, επιβεβαιώνοντας την διαλεκτική σχέση ανάμεσα στον τόπο και το είδος του κειμένου. 

Τα είδη της προφορικής λογοτεχνίας, τα οποία είναι γνωστά και ως «μνημεία λόγου» στην ελληνική λαογραφία, ακολουθούν μία μορφή στερεότυπη με ένα γενικό σύνολο ξεχωριστών χαρακτηριστικών, τηρώντας άτυπους κανόνες, γεγονός που βοηθάει, ώστε η βασική τους δομή να διατηρείται αναλλοίωτη κατά την μετάδοσή τους από την μία γενιά στην επόμενη. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα δημοτικά τραγούδια, τα αινίγματα, οι ευχές ή οι κατάρες, τα ξόρκια, οι μύθοι, οι παροιμίες, τα παραμύθια, οι θρύλοι, τα ανέκδοτα ή διηγήσεις με ευτράπελο περιεχόμενο, γλαφυρές χειρονομίες, καθώς και ονόματα ή λέξεις της λαογραφίας. 

Ο βασικός δίαυλος μετάδοσης των προφορικών λογοτεχνικών ειδών από την μία εποχή στην επόμενη είναι η γλώσσα, καθώς αποτελεί το μέσον συνεννόησης ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά και ταυτόχρονα έναν «κώδικα έκφρασης» είτε απλής μορφής είτε σύνθετης. Επομένως ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς αποτελεί την μήτρα που μορφοποιεί τα λογοτεχνικά είδη, μέσω των οποίων μεταδίδονται γνώσεις και διάφορα μηνύματα είτε μέσα στο χρόνο, δηλαδή σύμφωνα με την ιστορική εποχή τους, είτε μέσα στον χώρο, δηλαδή σε τόπους που δημιουργούνται.

04/08/2021 2:57 μμ.
Διάφορα θέματα