Απόκριες - Αποκριάτικα Έθιμα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ

Οι Απόκριες είναι μία ιδιαίτερη γιορτή και η σημασία της λέξεως δηλώνει την αποχή από την επιθυμία της κρεατοφαγίας και η καταγωγή της χρονολογείται στην Αρχαιότητα. 

Η γιορτή αυτή έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα και σχετίζεται με τις παραδοσιακές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων στις εορταστικές εκδηλώσεις, ιδιαίτερα των Ελευσινίων Μυστηρίων, προς τιμήν του Διονύσου. Κατά την διάρκεια αυτών των εκδηλώσεων οι συμμετέχοντες μεταμφιέζονταν με στολές σατύρων, για να είναι άγνωστη η ταυτότητά τους και διασκέδαζαν με ποτό και χορό, λέγοντας βωμολοχίες στους περαστικούς και κάνοντας προκλητικές χειρονομίες. 

Οι «Απόκριες» ονομάζονται και «Καρναβάλια», που είναι μία σύνθετη λατινογενής λέξη («carne», που σημαίνει κρέας και «vale» που σημαίνει χαιρετώ). Σήμερα τις Απόκριες τις αποκαλούμε και «Τριώδιο», μία ονομασία που προήλθε από τις «τρεις ωδές» του Αγίου Ευαγγελίου.  

Αρχή του «Τριωδίου» είναι η Κυριακή του «Τελώνη και του Φαρισαίου». Συνεχίζει με τις Κυριακές «του Ασώτου Υιού» και «της Απόκρεω» και τελειώνει με την Κυριακή της «Τυρινής». Η επόμενη μέρα που είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής ονομάστηκε από την χριστιανική θρησκεία «Καθαρά Δευτέρα», επειδή θεωρούσαν ότι με την έναρξη της νηστείας αρχίζει και η «κάθαρση» του σώματος και του πνεύματος από τις αμαρτίες. 

Η αναβίωση κάποιων ηθών και εθίμων τις ημέρες αυτές δίνουν ένα ιδιαίτερο χρώμα στην εορταστική ατμόσφαιρα και στο ξεφάντωμα που επικρατεί σε κάθε τοπική κοινωνία.

Εορταστικές αποκριάτικες εκδηλώσεις τελούνται σε όλα τα μέρη της Ελλάδας. Κάποιες όμως τοπικές κοινωνίες, όπως θα δούμε παρακάτω,  συμπεριλαμβάνουν επιπλέον και κάποια ξεχωριστά και αξιοπερίεργα έθιμα.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΑ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

Καθ’ όλη την διάρκεια των Αποκριάτικων εορταστικών εκδηλώσεων διεξάγονται χοροί μεταμφιεσμένων, παρελάσεις, καθώς και οι γνωστές για την Ζάκυνθο «Ομιλίες». Οι «Ομιλίες» είναι ένα θέατρο του δρόμου με κωμικό περιεχόμενο. Είναι θεατρικές ομάδες στην οποία συμμετέχουν μόνον άνδρες, που υποδύονται και τους γυναικείους ρόλους και παίζουν είτε σε πλατείες είτε στους δρόμους του νησιού.

Ένα άλλο παραδοσιακό έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο την τελευταία εβδομάδα της Αποκριάς είναι και ο «Βενετσιάνικος Γάμος», όπου όλοι οι συμμετέχοντες είναι ντυμένοι με πολυτελείς βενετσιάνικες ενδυμασίες. Ξεκινάει μία πομπή, η οποία διασχίζει τον κεντρικό δρόμο της πόλης που λέγεται Αλεξάνδρου Ρώμα, για να καταλήξει στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Στην συγκεκριμένη πλατεία στην οποία έχει στηθεί ένα βάθρο στέκεται το ζευγάρι, όπου πραγματοποιείται η τελετή του γάμου με πολλά ευτράπελα.

Την Κυριακή των Απόκρεω και της Τυρινής πραγματοποιείται η περιφορά του Καρνάβαλου, τον οποίον συνοδεύουν πλήθος αρμάτων και κόσμος μεταμφιεσμένος με πολυάριθμες στολές, με χορούς και τραγούδια από όλα τα χωριά του νησιού.

Την τελευταία Κυριακή οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με την πομπή για την «Κηδεία της Μάσκας», η οποία ξεκινά στις 20:00 ώρα από την πλατεία του Αγίου Μάρκου, για να καταλήξει στην πλατεία Διονυσίου Σολωμού, όπου έχουν έτοιμη την φωτιά για να κάψουν τον Καρνάβαλο. Γίνεται μία αναπαράσταση, μία παρωδία κηδείας, η οποία προσφέρει πολύ γέλιο στους θεατές. Στην θέση του νεκρού  τοποθετούν τον Καρνάβαλο, ενώ ακολουθεί η χήρα και όλοι οι τεθλιμμένοι συγγενείς με απερίγραπτες κωμικές καταστάσεις.

ΚΕΡΚΥΡΑ

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ο ντελάλης του νησιού της Κέρκυρας, με την συνοδεία σαλπιγκτών και τυμπανιστών, διαλαλεί στους δρόμους του νησιού την άφιξη του Σιόρ Καρνάβαλου. 

Στην συνέχεια ξεκινάει η μεγαλειώδης πομπή με τα άρματα, με τον μεταμφιεσμένο κόσμο και με την συνοδεία της Φιλαρμονικής διασχίζει τους κεντρικούς δρόμους του νησιού για να καταλήξει στην Κάτω Πλατεία, όπου θα τελεστεί και το καθιερωμένο γλέντι με το κάψιμο του Καρνάβαλου. 

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗ ΧΙΟ

Ένα έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο στην Χίο είναι το έθιμο «της Μόστρας» που πραγματοποιείται στο χωριό Θυμιανά. Οι ρίζες του ανάγονται στην εποχή του Μεσαίωνα, όπου μία Παρασκευή βράδυ της Τυρινής και ενώ όλοι οι κάτοικοι συμμετείχαν στο αποκριάτικο γλέντι έκαναν επιδρομή οι πειρατές. Οι κάτοικοι κατευθείαν από το γλέντι τους αντιμετώπισαν και τους κατατρόπωσαν, ύστερα από σκληρή μάχη. Χαρούμενοι από το γεγονός αυτό τους μετέφεραν στην πλατεία του χωριού και άρχισαν να τους μοστράρουν, δηλαδή να τους επιδεικνύουν, ενώ συνέχισαν να διασκεδάζουν μέχρι την Κυριακή το πρωί.

Από τότε καθιερώθηκε και έτσι κάθε χρόνο το βράδυ της Παρασκευής της εβδομάδας της Τυρινής γίνεται αναπαράσταση της «Μόστρας». Σύμφωνα με το έθιμο το συγκεκριμένο βράδυ οι κάτοικοι των Θυμιανών χωρίζονται σε δύο ομάδες, όπου η μία ομάδα ντύνεται «βρακάδες», που εκπροσωπούν τους κατοίκους των Θυμιανών και η άλλη «κουδουνάτοι», που εκπροσωπούν τους πειρατές. 

Στη συνέχεια ανεβάζουν την «Μόστρα», με διάφορα σατυρικά άρματα του καρναβαλιού μέσα στο χωριό, φορούν αυτοσχέδιες μουτσούνες, τις προσωπίδες και πραγματοποιούν διάφορα χορευτικά κωμικά σκετς και πειράγματα. Το ίδιο βράδυ πραγματοποιείται, με την συνοδεία διαφόρων μουσικών οργάνων, μία αναπαράσταση της μάχης, μέσα από έναν ιδιόμορφο χορό που τον ονομάζουν «ταλίμι» και  με την συμμετοχή των δύο αντιμαχόμενων ομάδων των «βρακάδων» και των «κουδουνάτων». Το γλέντι ολοκληρώνεται την Κυριακή της Τυρινής με την παρέλαση των αρμάτων, με χορό, τραγούδια και φαγοπότι.   

Ένα άλλο έθιμο που αναβιώνει στα νότια χωριά της Χίου την Καθαρά Δευτέρα και συγκεκριμένα στα Μεστά, στο Λιθί, στο Πιτυός, στους Ολύμπους, στην Ελάτα είναι το έθιμο «του Αγά». Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. 

Την εποχή εκείνη ένας Αγάς ονόματι Σακίζ Εμίνης, ο οποίος είχε τον έλεγχο της παραγωγής της μαστίχας της Χίου κερδοσκοπούσε με παράνομο τρόπο σε βάρος των κατοίκων των παραγωγών της μαστίχας. Την μισή από την παραγωγή τους την έδινε ως φόρο στο Σουλτάνο και την υπόλοιπη μισή την πωλούσε ο ίδιος για το δικό του συμφέρον. Σε όσους από τους κατοίκους προσπαθούσαν να αποκρύψουν την πραγματική παραγωγή επέβαλε σκληρές ποινές και πρόστιμα.

Αυτή η μεγάλη αδικία εκ μέρους του αγά είχε προκαλέσει τόσο μεγάλη αγανάκτηση στους κατοίκους του νησιού, ώστε αφού τελείωσε η τουρκική κατοχή, καθιέρωσαν κάθε χρόνο να σατιρίζουν τα δεινά που υπέστησαν την περίοδο εκείνη.

Ανήμερα λοιπόν την Καθαρά Δευτέρα ένας από τους κατοίκους ντυμένος Αγάς και συνοδευόμενος από τους επιτελείς του αρχίζει να δικάζει τους παρευρισκόμενους, ντόπιους και επισκέπτες. Η εκδίκαση γίνεται με τρόπο περιπαικτικό κάνοντας διάφορα σκωπτικά σχόλια προς τους κατηγορουμένους, τα οποία προσφέρουν άφθονο γέλιο. Οι κατηγορούμενοι πληρώνουν τα πρόστιμα που τους έχουν επιβληθεί και στο τέλος καίνε τον Αγά. Η γιορτή συνεχίζεται με χορούς, τραγούδια, φαγητό και ποτό.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗ ΝΑΞΟ

Στην Χώρα της Νάξου τη τελευταία Παρασκευή της Αποκριάς γίνεται αναβίωση μίας γιορτής αφιερωμένης στο θεό Διόνυσο τα «Μεθυδότια». Κορίτσια μεταμφιεσμένα σε Μαινάδες  κινούνται χορευτικά γύρω από το άρμα του θεού, ενώ αγόρια ντυμένα σάτυροι προκαλούν τις Μαινάδες με διάφορα ερωτικά πειράγματα. Ακολουθεί, χορός, τραγούδι και φαγητό.

Την επομένη η μέρα πραγματοποιείται από την Κινηματογραφική Λέσχη της Νάξου το έθιμο της «Λαμπαδηφορίας». Οι κάτοικοι του νησιού κρατώντας ένα λευκό σεντόνι συγκεντρώνονται στο Κάστρο, όπου κάποιοι ειδικοί τους βάφουν και τους δημιουργούν στολή. Στη συνέχεια η πομπή αυτή κρατώντας αναμμένες δάδες στα χέρια και με την συνοδεία μουσικών οργάνων ξεκινάει από το Κάστρο με προορισμό το λιμάνι, δημιουργώντας έτσι μία εντυπωσιακή ατμόσφαιρα.

Ένα άλλο ξεχωριστό έθιμο για το νησί είναι το έθιμο των «Κουδουνάτων» που γίνεται κάθε χρόνο στην Απείρανθο την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Σύμφωνα με το έθιμο  αυτό, που έχει τις ρίζες του από τις Διονυσιακές λατρείες, μία ομάδα ανδρών την ημέρα αυτή ντύνεται με το «αμπαδέλι», που είναι μία κάπα με μάσκα, βάζουν ένα τουλουπάνι ή μαντήλι στο κεφάλι για να μην διακρίνονται τα χαρακτηριστικά τους, στη μέση τους δένουν πολλά κουδούνια με ένα σχοινί και στο χέρι τους κρατούν την «σόμπα», που είναι ξύλινη σε σχήμα «διονυσιακού φαλλού». 

Οι «κουδουνάτοι» προκαλώντας έναν εκκωφαντικό θόρυβο από τα κουδούνια γυρίζουν στο χωριό και προκαλούν τους κατοίκους με άσεμνες εκφράσεις. Το έθιμο αυτό ξεκίνησε από πολύ παλιά, όπου σύμφωνα με την παράδοση οι κουδουνάτοι έμεναν στις ορεινές περιοχές και όταν έβλεπαν ότι έρχονται πειρατές προκαλούσαν μεγάλο θόρυβο με τα κουδούνια και έτσι ειδοποιούσαν τον κόσμο να κρυφτεί. 

Ένα άλλο έθιμο που πραγματοποιείται την καθαρά Δευτέρα, στα χωριά Λειβαδιά, Ποταμιά, Καλόξιδο του νησιού, είναι οι «Κορδελάτοι» ή «Λεβέντες». Μία ομάδα ανδρών ντύνεται με φουστανέλλες, την παραδοσιακή στολή τους, που είναι στολισμένη με χρωματιστές κορδέλες και φλουριά στους ώμους και στο φέσι και γυρίζει στα γύρω χωριά. 

Εκεί βρίσκεται και μία ομάδα «ληστών», οι λεγόμενοι «Σπαραρατόροι», οι οποίοι αρπάζουν τα κορίτσια και τα βάζουν να χορέψουν με το ζόρι στο γλέντι που γίνεται και κρατάει μέχρι το πρωί, με την συνοδεία μουσικών οργάνων και άφθονο φαγοπότι. 

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Ένα έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας από τους κατοίκους της Καρπάθου, είναι το λεγόμενο «Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων», το οποίο στήνεται στην πλατεία του νησιού. 

Ο σκοπός αυτού του εθίμου είναι αφενός η κάθαρση της ψυχής και του σώματος από τις αμαρτίες και αφετέρου η απονομή δικαιοσύνης για όσα άτομα διαπράττουν αυτές, ώστε να εξαγνιστούν και να ξεκινήσουν με «καθαρή» ψυχή την νηστεία της Σαρακοστής. 

«Κατηγορούμενοι» στο δικαστήριο είναι όσα άτομα προκαλούν τον κόσμο με άσεμνα λόγια και χειρονομίες. Ο «δράστες» των πράξεων αυτών συλλαμβάνονται από τους «Τζαφιέδες», οι οποίοι αποτελούν ένα είδος Χωροφυλάκων της τοπικής κοινωνίας και οδηγούνται ενώπιον του δικαστηρίου, προκειμένου να δικαστούν. Τα μέλη του «Λαϊκού Δικαστηρίου», τα οποία αποτελούν γέροντες, οι σεβάσμιοι του νησιού, αναλαμβάνουν τα καθήκοντά τους για να δικάσουν τους «αμαρτωλούς».

Μέσα σε μία εορταστική ατμόσφαιρα ξεκινάει η «εκδίκαση» των υποθέσεων με πολλά ευτράπελα, αυτοσχέδια αστεία, πειράγματα και με πολύ γέλιο και ολοκληρώνεται το γλέντι με φαγητό, ποτό και χορό.

ΚΩΣ 

Την τελευταία Κυριακή του Καρναβαλιού αναβιώνει στην Κω και συγκεκριμένα στα χωριά Κέφαλο και Αντιμάχεια το έθιμο με τις «καμουζέλες», το οποίο διατηρείται περισσότερο από μισό αιώνα.

Οι «καμουζέλες» ή ελαφάκια, την παλαιά εκείνη εποχή, ήταν άτομα μεταμφιεσμένα, τα οποία έβαφαν το πρόσωπό τους με κάρβουνα και σκεπάζονταν με τα «χράμια», τα οποία ήταν χρωματιστές υφαντές κουβέρτες. Κρατώντας στα χέρια τους και χτυπώντας την «κοκάλα» τριγυρνούσαν στους δρόμους του χωριού και με διάφορα πειράγματα που έκαναν στους περαστικούς διασκέδαζαν τους κατοίκους.

Το έθιμο αυτό συνοδεύεται από αστεϊσμούς, διάφορα ευτράπελα, παραδοσιακή μουσική, χορό και άφθονο φαγητό και ποτό. Το βράδυ προς το τέλος της γιορτής ακολουθεί το κάψιμο του στοιχειού.

ΛΕΡΟΣ - ΣΥΜΗ

Το έθιμο με τις «καμουζέλες» ή ελαφάκια με μικρή παραλλαγή αναβιώνει στη Λέρο και στη Σύμη. 

Τον ρόλο των μασκαράδων, οι οποίοι παλιά βαμμένοι με κάρβουνα, ντυμένοι με τα «χράμια», τις πολύχρωμες υφαντές κουβέρτες και χτυπώντας την «κοκάλα» περιέπαιζαν τους κατοίκους, έχουν αναλάβει οι «ποιητές». Τα άτομα που επωμίζονται τον ρόλο αυτό, χρησιμοποιούν την πλούσια φαντασία τους και λένε διάφορα αυτοσχέδια ποιηματάκια με περιπαικτικό και αστείο περιεχόμενο. Στην συνέχεια πολλά παιδάκια, τα οποία είναι ντυμένα καλογεράκια, πηγαίνουν στα σπίτια και απαγγέλουν τα στιχάκια αυτά.

Ακολουθεί μεγάλη γιορτή μέσα σε μία χαρούμενη ατμόσφαιρα με παραδοσιακή μουσική, χορό, άφθονο φαγητό και ποτό, η οποία ολοκληρώνεται με το κάψιμο του «στοιχειού».

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΚΑΣΤΟΡΙΑ

Ένα έθιμο που αναβιώνει στην Καστοριά την τελευταία Κυριακή του Καρναβαλιού είναι το προχριστιανικό έθιμο της «Μπουμπούνας».

Οι «μπουμπούνες» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν την ημέρα αυτή στις πλατείες των χωριών. Όλοι οι κάτοικοι παρευρίσκονται γύρω από αυτές και γλεντούν με φαγητό, με ποτό, με παραδοσιακούς χορούς και με τραγούδια. Το γλέντι τελειώνει μόλις σβήσουν οι φωτιές, οι οποίες παίρνουν μαζί τους και όλα τα «κακά πνεύματα». Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ένας εξαγνισμός στην ατμόσφαιρα για να ξεκινήσει σωστά η νηστεία της Σαρακοστής.

Ένα άλλο έθιμο που τηρούν στα σπίτια τους οι κάτοικοι της Καστοριάς είναι το έθιμο του «Χάσκαρη». Το έθιμο αυτό γίνεται σε κάθε σπίτι το βράδυ της Κυριακής, αφού τελειώσει το φαγητό. 

Ο αρχηγός της οικογένειας δένει με κλωστή στην άκρη ενός πλάστη ένα αυγό βρασμένο. Μαζεύονται όλα τα μέλη της οικογένειας και προσπαθούν με το στόμα τους ανοιχτό να πιάσουν το αυγό που προσφέρεται μπροστά τους. Αυτός που θα πιάσει πρώτος το αυγό θα είναι και ο νικητής. 

Το έθιμο αυτό έχει συμβολική σημασία για την περίοδο της Σαρακοστής. Το νόημα του εθίμου είναι, ότι το στόμα κλείνει με ένα αυγό για την έναρξη της νηστείας και ανοίγει με ένα αυγό το βράδυ της Ανάστασης.  

ΣΟΧΟΣ

Ένα έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο στο χωριό Σοχό, που είναι κωμόπολη της Θεσσαλονίκης, είναι οι «Κουδουνοφόροι Τράγοι», οι οποίοι ξεχύνονται στους δρόμους καθ’ όλη την διάρκεια του Καρναβαλιού. Ομάδες κατοίκων ντύνονται με μαύρες γιδοπροβιές, φορούν προσωπίδες με μακριά μουστάκια, στη μέση τους δένουν με το ζωνάρι τους τέσσερα μεγάλα σιδερένια κουδούνια και ένα μεγαλύτερο σφυρήλατο κουδούνι που λέγεται μπατάλι. 

Το αποκορύφωμα της γιορτής είναι το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς και η Καθαρά Δευτέρα, όπου γίνεται σωστό πανδαιμόνιο. Οι Κουδουνοφόροι κρατώντας γκλίτσες και ούζο για να κερνάνε τον κόσμο, γυρίζουν όλο το χωριό, το οποίο σείεται από τους δυνατούς ήχους των κουδουνιών. 

Στην πλατεία του χωριού παίζουν τα νταούλια και οι ζουρνάδες, ο κόσμος χορεύει ασταμάτητα και γλεντούν με άφθονο φαγητό και ποτό. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές λατρείες και σχετίζεται με την γονιμότητα και την καρποφορία της γης.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

ΑΡΤΑ

Στην Άρτα κάθε χρόνο την τελευταία εβδομάδα των Απόκρεω και συγκεκριμένα την ημέρα Τετάρτη πραγματοποιείται στους δρόμους της πόλης μία παρέλαση στην οποία συμμετέχουν μόνον γυναίκες φορώντας αποκριάτικες στολές. Μετά το πέρας της παρέλασης όλες οι γυναίκες συγκεντρώνονται και διασκεδάζουν μέχρι το πρωί σε κάποιο νυχτερινό κέντρο της πόλης.

Την Κυριακή της Τυροφάγου πραγματοποιείται η κανονική αποκριάτικη παρέλαση και ολοκληρώνεται το γλέντι με τραγούδια, χορό.

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Στα Ιωάννινα κάθε χρόνο την Κυριακή της Τυροφάγου, που είναι και η τελευταία ημέρα του Καρναβαλιού, οι κάτοικοι ανάβουν μεγάλες φωτιές τις ονομαζόμενες «Τζαμάλες», σε διάφορα σημεία της πόλης. Γύρω από αυτές μεταμφιεσμένοι με αποκριάτικες στολές στήνουν γλέντι με χορό, τραγούδι και με άφθονο φαγοπότι.   

Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με το γνωστό γαϊτανάκι που στήνεται στη κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων, με τραγούδια και χορό.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΛΙΒΑΔΕΙΑ

Παραδοσιακό έθιμο για την πόλη της Λιβαδειάς είναι το Γαϊτανάκι, το οποίο εορτάζεται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Η κάθε συνοικία της πόλης ετοιμάζει το δικό της γαϊτανάκι από τις προηγούμενες ημέρες και την τελευταία ημέρα με την μεγάλη πομπή των αρμάτων και των μεταμφιεσμένων κατοίκων  καταλήγουν στην Κεντρική Πλατεία, όπου και συναντώνται όλα τα γαϊτανάκια.  

Ξεκινάει ένα χορευτικό με τα γαϊτανάκια, τα οποία πλέκονται μεταξύ τους και δημιουργείται ένα χαρούμενο και ευτράπελο υπερθέαμα. Το γλέντι συνεχίζεται με παντομίμες από τους μασκαρεμένους, με  αποκριάτικα σκετς και ολοκληρώνεται με τραγούδια και χορούς.

ΓΑΛΑΞΙΔΙ

Καθ’ όλη την διάρκεια του Καρναβαλιού επικρατεί στην πόλη του Γαλαξιδίου μία ζωντάνια και μία ιδιαίτερα εορταστική ατμόσφαιρα, με διάφορες εκδηλώσεις που διεξάγονται στις πλατείες με χορούς, φωτιές και με τους μασκαράδες. 

Το αποκριάτικο αυτό πρόγραμμα έχει σαν αποκορύφωμα το έθιμο του «αλευροπόλεμου» ή «αλευρομουτζουρώματος» που γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα. Υποστηρίζεται ότι το έθιμο αυτό το έφεραν ναυτικοί και έμποροι του Γαλαξιδίου από την Σικελία. 

Την συγκεκριμένη ημέρα όλοι οι κάτοικοι μαζί με τους επισκέπτες συγκεντρώνονται στην κεντρική προβλήτα του λιμανιού, όπου ξεκινάει ένας «πόλεμος» ειρηνικός, με αλεύρι, βερνίκι, λουλάκι και χαρτοπόλεμο. Όλοι είναι ενδεδυμένοι με ρούχα παλιά ή ολόσωμες φόρμες και το πρόσωπό τους το έχουν καλύψει με μάσκα. Στη συνέχεια ακολουθεί το γλέντι με την κατανάλωση φαγητού και κρασιού,  με την παρουσία διαφόρων μουσικών οργάνων, όπως καραμούζες, τύμπανα, νταούλια και κουδούνες.

ΑΜΦΙΣΣΑ

Ένα έθιμο που πραγματοποιείται το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς στην Άμφισσα είναι η αναπαράσταση της «νύχτας των στοιχειών». Γίνεται μία αναβίωση ενός μύθου που αναφέρεται στο περιπλανώμενο πνεύμα του ταμπάκη Κωσταντή που αυτοκτόνησε στην συνοικία Χάρμαινα και έγινε στοιχειό, επειδή η αγαπημένη του Λενιώ σκοτώθηκε από κεραυνό. 

Οι πιο παλιοί διηγούνται ότι έχουν δει το στοιχειό να βγαίνει κάθε Σάββατο βράδυ και να τριγυρίζει μουγκρίζοντας στους δρόμους της πόλης. Έτσι το βράδυ του Σαββάτου αναβιώνει αυτός ο θρύλος του «στοιχειού της Χάρμαινας», με μία πομπή που ξεκινάει από την συνοικία αυτή κοντά στα παλιά ταμπάκικα, όπου μπροστά πηγαίνει κάποιος ντυμένος «στοιχειό», κατεβαίνει τα σκαλοπάτια του Αγίου Νικολάου και πίσω του ακολουθούν  πάρα πολύ μεταμφιεσμένοι, οι οποίοι περιφέρονται στους δρόμους της πόλης.

ΘΗΒΑ

Κάθε χρόνο την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας αναβιώνει στην Θήβα το έθιμο του «Βλάχικου Γάμου», οι ρίζες του οποίου προέρχονται περίπου από το 1830. Είναι η εποχή που οι Βλάχοι εγκατέλειψαν τις άγονες ορεινές περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Ρούμελης και της Θεσσαλίας και εγκαταστάθηκαν νοτιότερα που υπήρχε γόνιμο έδαφος για να καλλιεργήσουν. 

Οι εορταστικές εκδηλώσεις ξεκινούν από την Τσικνοπέμπτη, όπου συναντιούνται οι δύο γερο-συμπέθεροι για να συζητήσουν το θέμα της προίκας. Κατά την διάρκεια αυτής της συζήτησης δημιουργούνται πολλά ευτράπελα και αφού τελικά συμφωνήσουν αρχίζει το γλέντι με νταούλια, με πίπιζες, με άφθονο φαγητό και κρασί. 

Το αποκορύφωμα γίνεται την Καθαρά Δευτέρα με μία μεγαλειώδη πομπή του ζευγαριού, φορώντας την βλάχικη ενδυμασία που προχωράει μπροστά. Από πίσω ακολουθούν οι δύο συμπέθεροι επάνω σε γαϊδουράκια, τα πρόβατα που έδωσε ο πατέρας της νύφης ως προίκα, τα προικιά της νύφης επάνω σε αραμπά και πολύς κόσμος με βλάχικες φορεσιές και καταλήγουν στο μέρος, δηλαδή στην αγορά που θα τελεστεί ο γάμος. Η ευθυμία είναι διάχυτη από τους ήχους των μουσικών οργάνων και τα περιπαιχτικά λόγια των θεατρίνων, καθώς και με τα άσεμνα τραγούδια του γάμου που ψάλλουν.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ

ΠΑΤΡΑ 

Κάθε χρόνο στην Πάτρα το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς συγκεντρώνονται χιλιάδες επισκέπτες από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να παρακολουθήσουν το μεγαλύτερο και το πιο εντυπωσιακό Καρναβάλι που πραγματοποιείται στην ελληνική επικράτεια. Το εορταστικό αυτό πρόγραμμα συμπεριλαμβάνει πολλές εκδηλώσεις, όπου διεξάγονται δύο βασικές παρελάσεις. Η μία παρέλαση είναι ποδαράτη και γίνεται το Σάββατο το βράδυ, ενώ την Κυριακή το μεσημέρι ολοκληρώνονται οι εκδηλώσεις αυτές με την μεγαλειώδη παρέλαση των αρμάτων, αλλά και των πεζοπόρων τμημάτων. Α

ΜΕΘΩΝΗ

Ένα έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους της Μεθώνης την τελευταία ημέρα της Αποκριάς και έχει τις ρίζες του στον 14ο αιώνα είναι αυτό «του Κουτρούλη ο γάμος». 

Σύμφωνα με το έθιμο δύο άντρες μεταμφιέζονται σε γαμπρό και νύφη, όπου με την συνοδεία μασκαρεμένων φιλικών και συγγενικών προσώπων ξεκινούν σε πομπή και περνώντας μέσα από τους δρόμους της πόλης καταλήγουν στην πλατεία. Μέσα σε μία ευχάριστη γιορτινή ατμόσφαιρα αρχίζει να τελείται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο και με πολλά ευτράπελα.

Στο τέλος διαβάζεται το προικοσύμφωνο, όπου διακωμωδούνται διάφορες καταστάσεις, είτε του παρελθόντος είτε σημερινές και ακολουθεί το γλέντι με φαγητό, ποτό, μουσική και χορό.

ΜΕΣΣΗΝΗ

Ένα έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους της Μεσσήνης την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς είναι το έθιμο της «φωτιάς». Σε όλες τις γειτονιές της πόλης οι κάτοικοι μεταμφιεσμένοι ανάβουν φωτιές και αναπαριστούν διάφορα παλιά έθιμα και ιστορίες από την εποχή της τουρκικής κατοχής. Στην συνέχεια ακολουθεί τραγούδι, χορός και άφθονο φαγοπότι.

04/08/2021 9:10 πμ.
Ήθη και Έθιμα