Τα είδη της Κινήσεως στον Υπο-Σελήνιο και Υπερ-Σελήνιο Κόσμο
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΕΩΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟ-ΣΕΛΗΝΙΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡ-ΣΕΛΗΝΙΟ ΚΟΣΜΟ
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, το σύμπαν είναι μία μεγάλη σφαίρα, ιεραρχημένη και με ενδιάμεσο την σελήνη διαχωρισμένη σε δύο περιοχές, στην υποσελήνια, στο χώρο κάτω από τη σελήνη και στην υπερσελήνια, στον ουράνιο χώρο πάνω από αυτήν. Η κάθε μία περιοχή διακυβερνάται από δικούς της φυσικούς νόμους, διαφέρουν όμως αρκετά μεταξύ τους καθώς η κίνηση, ως μετατόπιση, λειτουργεί σε αυτές με έναν τρόπο ξεχωριστό.
Στην υποσελήνια περιοχή, στον τόπο όλων των ζώντων οργανισμών, όπου ανήκει η γη, η συμπεριφορά των όντων και των σωμάτων χαρακτηρίζεται από μία έντονη και αδιάκοπη κινητικότητα και μεταβολή. Οι κινήσεις τους δεν διακρίνονται για την κυκλικότητα και την ομαλότητά τους, αλλά για την ευθύγραμμη πορεία τους. Αντίθετα, η υπερσελήνια περιοχή παραμένει αιώνια, άφθαρτη, χωρίς καμία μεταβολή, καθώς τα ουράνια σώματα εκτελούν τέλειες κυκλικές κινήσεις, διαγράφοντας με αυτόν τον τρόπο μια ομαλή τροχιά.
Ο υποσελήνιος χώρος, κατά τον Αριστοτέλη, περιβάλλεται από τέσσερα στοιχεία, την γη, την φωτιά, τον αέρα και το νερό. Οτιδήποτε υπάρχει στη γη έχει ως πρώτη ύλη ένα από αυτά. Δέχεται ότι στην γήινη περιοχή κάθε σώμα από την φύση του, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι το «κινούν», κινείται με κατεύθυνση προς τον φυσικό του τόπο, ανάλογα με το υλικό και την σύστασή του. Η φυσική κίνηση είναι πάντοτε ευθύγραμμη, ολοκληρώνεται όταν το σώμα φθάσει στον προορισμό του και παραμένει εκεί σε κατάσταση ηρεμίας. Στα τέσσερα παραπάνω στοιχεία η ιδιότητα της βαρύτητας είναι αυτή που καθορίζει την διεύθυνση και την ταχύτητα των σωμάτων στο χώρο.
Το γεγονός ότι η γη και το νερό κατατάσσονται στα βαριά στοιχεία είναι η αιτία που αναπτύσσουν μία καθοδική πορεία με κατεύθυνση προς το κέντρο του υποσελήνιου χώρου, ενώ αντίστοιχα, το γεγονός ότι ο αέρας και η φωτιά κατατάσσονται στα ελαφριά, τα οδηγεί σε μία ανοδική πορεία με κατεύθυνση προς την περιοχή της σελήνης. Ο τρόπος που συμπεριφέρονται τα σώματα, όσον αφορά την φυσική τους κίνηση στο χώρο, έχει σχέση με την σύσταση των στοιχείων τους και είναι ανάλογη με την ποσότητα του «βάρους» ή του «ελαφρού» που περιέχουν. Η ταχύτητα της κίνησης που αναπτύσσει ένα σώμα και η κατεύθυνσή του, κατά τον Αριστοτέλη, είναι εξαρτημένη από το βάρος του καθώς και από την πυκνότητα και την αντίσταση που προβάλει το μέσον στο οποίο κινείται το συγκεκριμένο σώμα.
Η φυσική δεν αποτελεί το μοναδικό είδος κίνησης, εφόσον υπάρχει και η βίαιη, μία κίνηση τεχνητή που προέρχεται, όχι από το ίδιο το αντικείμενο, αλλά από έναν άλλον εξωτερικό παράγοντα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτός είναι το «κινούν», δηλαδή η δύναμη που ενεργεί επάνω στο αντικείμενο και αποτελεί την βασική αιτία εκτροπής της πορείας του, εφόσον, υποχρεωτικά, προσδίδει σε αυτό διαφορετική ώθηση και κατεύθυνση από αυτήν που είχε λόγω της φύσης του. Η εξαναγκασμένη ή βίαιη κίνηση παύει να ισχύει όταν σταματήσει η επίδραση της εξωτερικής αυτής ενέργειας επάνω στο αντικείμενο. Αυτό σημαίνει ότι η κίνηση έχει πραγματοποιήσει τον στόχο της και το αντικείμενο έχει φθάσει πλέον στον προορισμό του.
Για την ανάπτυξη των θεωριών του ο Αριστοτέλης στηριζόταν στην εμπειρική άμεση παρατήρηση. Το γεγονός όμως αυτό έφερε σε αυτόν δυσκολία στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει τους λόγους που η βίαιη κίνηση ενός σώματος, όπως για παράδειγμα η εκτόξευση ενός βέλους, δεν σταματούσε άμεσα, αλλά συνεχιζόταν και αφού χανόταν η επαφή του με την δύναμη που την προκάλεσε. Για τον λόγο αυτό δημιούργησε την θεωρία της «αντιπερίστασης», σύμφωνα με την οποία υποστήριζε ότι τον ρόλο της εξωτερικής δύναμης αναλάμβανε το μέσον, το περιβάλλον που δρούσε, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο αέρας, το οποίο συνέχιζε να διατηρεί την κίνηση.
Ο υπερσελήνιος χώρος, κατά τον Αριστοτέλη, δεν περιλαμβάνει κανένα από τα τέσσερα στοιχεία που περικλείει ο γήινος χώρος, αλλά αποτελείται από ένα άλλο στοιχείο, ένα πέμπτο, τον αιθέρα, μία ουσία διαφορετική, που δεν επιδέχεται καμία ποιοτική μεταβολή, εφόσον δεν υπάρχει κάποιο αντίθετο στοιχείο της και συνεπώς παραμένει αναλλοίωτη. Η κινητική συμπεριφορά των ουράνιων σωμάτων καθώς και η πορεία τους βρίσκεται σε μια αιώνια κυκλική τροχιά, σε αντίθεση με την ευθύγραμμη πορεία που ακολουθούν τα σώματα στην γήινη περιοχή. Το γεγονός ότι η κίνησή τους είναι αιώνια δηλώνει ότι είναι συνεχής. Αυτό αποκλείει την ύπαρξη εξαναγκασμένης κίνησης πέραν της φυσικής.
Η αριστοτελική άποψη για την αιτία που δημιουργεί την κίνηση στον ουράνιο χώρο είναι το «Πρώτο Κινούν» ακίνητο, μία δύναμη έμψυχη, θεϊκή, απόλυτα ενεργή, που λειτουργεί όχι ως ποιητικό αίτιο, αλλά ως τελικό. Το πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο Αριστοτέλης, προκειμένου να εξηγήσει την έρευνά του για τους παρατηρούμενους κύκλους των απλανών αστέρων και πλανητών και να ερμηνεύσει τις ομαλές φυσικές κυκλικές διαγραφόμενες τροχιές τους, που αποτελούσαν την πιο τέλεια μορφή της κίνησης, ήταν ο λόγος που οδήγησε τον Αριστοτέλη σε αυτήν την θεωρία του για την πεμπτουσία.
taromanteia.gr
30/11/2021 3:32 μμ.
Διάφορα θέματα