Παροιμίες από την ελληνική παράδοση

Οι παροιμίες είναι λαϊκά αποφθέγματα, που έχει δημιουργήσει ο ελληνικός λαός μέσα από τις εμπειρίες του στο πέρασμα των χρόνων και εκφράζονται με τρόπο άλλοτε αλληγορικό, άλλοτε ειρωνικό. Έχουν κυρίως διδακτική σημασία και γι’ αυτό έχουν περάσει στην συνείδηση του κόσμου σαν «λαϊκή σοφία».

1.  Άκουε με τα αυτιά σου και βλέπε με τα μάτια σου.

2. Όποιος νέος είναι αμελής, γέρος θα είναι δυστυχής.

3. Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται.

4. Άλλα θέλει ο ζευγολάτης και άλλα μελετούν τα βόδια.

5. Του γέρου τα παιχνίδια, σαν νερόβραστα κρεμμύδια.

6. Ο λόγος σου με χόρτασε και το ψωμί σου φάτο.

7. Μήτε άρχοντες ντρέπεται, μήτε φτωχούς λυπάται.

8. Αν δεν δουλέψεις νέος, θα δυστυχήσεις γέρος.

9. Να κοιμάσαι με τις κότες, να ξυπνάς με τους κοκόρους.

10. Οι πολλοί καραβοκύρηδες πνίγουν το καράβι.

11. Οι κάμποι τρέφουν άλογα και τα βουνά λεβέντες.

12. Ο πεινασμένος γάιδαρος, ξυλιές δεν λογαριάζει.

13. Αν κλείσει μία πόρτα, θα ανοίξουν δέκα παράθυρα.

14. Όποιος ξενοκαβαλικεύει, γρήγορα και ξεπεζεύει.

15. Ήλπιζε το καλύτερο, πρόσμενε το χειρότερο.

16. Το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται και ο Θεός.

17. Πεινασμένος λύκος και πουρνάρια τρώει.

18. Με λίγη γκρίνια γίνεται καλύτερη η αγάπη.

19. Η γυναίκα με το κλάμα και ο κλέφτης με τους όρκους.

20. Οι μύλοι και οι γυναίκες πάντα θέλουν να γυρίζουν.

21. Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.

22. Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.

23. Το γυαλί και η τύχη εύκολα τσακίζονται.

24. Αργυρό το μίλημα και χρυσό το σώπα.

25. Νέος δεν δουλεύεις, γέρος ζητιανεύεις.

26. Όποιος παρακάθεται τις πομπές του άκου.

27. Άφησε εκείνα που ήξερες και πιάσε αυτά που βρήκες.

28. Όποιος θέλει να γελιέται, βρίσκει και τον γελούνε.

29. Οι βιολιτζήδες άλλαξαν, μα ο χαβάς μένει ο ίδιος.

30. Τα λίγα λόγια ζάχαρη και τα καθόλου μέλι.

31. Όποιος σπέρνει ανέμους, θερίζει θύελλες.

32. Όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρώνε οι κότες.

33. Καινούργιο κοσκινάκι μου και που να σε κρεμάσω.

34. Ο κλέφτης και ο ψεύτης μόνο τον πρώτο χρόνο χαίρονται.

35. Ο ακάλεστος μουσαφίρης βρίσκει πιασμένο το κάθισμα.

36. Γέλιο άσκοπο, μυαλό άσκεφτο.

37. Η ανθρώπινη καρδιά βλέπει από τον νου πιο μακριά.

38. Τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν.

39. Ίδιο πρόσωπο έρχεται, ίδιο μαντάτο φέρνει.

40. Όποιος τρέχει στην αρχή, σύντομα λαχανιάζει.

41. Ο απελπισμένος και από γυμνό σπαθί πιάνεται.

42. Οι πολλοί παράδες κάνουν τους ανθρώπους μασκαράδες.

43. Ο γέρος κάθε μέρα και καινούργιο πόνο έχει.

44. Όποιος δεν βλέπει που πατεί, στις λάσπες μέσα περπατεί.

45. Άνθρωπος χωρίς μυαλό, χάνει κόπο και σκοπό.

46. Η κλωστή ακολουθεί την βελόνα.

47. Σαν αστράφτει και βροντά, δέσε την βάρκα του ψαρά.

48. Ο Θεός από ψηλά θωρεί και χαμηλά μας κρίνει.

49. Όποιος ένα παθαίνει, ύστερα πολλά μαθαίνει.

50. Θωρώντας οι γειτόνισσες, χαλάνε η μία την άλλη.

51. Αδάνειστος και ξένοιαστος.

52. Πίνει η κότα το νερό και κοιτάει τον Θεό.

53. Στείλε τον τρελό και άντε και εσύ ξοπίσω.

54. Άνθρωπος απάντρευτος είναι μισό ψαλίδι.

55. Κάνε φίλο ξένο σκύλο, αλλά κράτα και ένα ξύλο.

56. Αρρώστια γνωρισμένη, η μισή θεραπευμένη.

57. Όποιος αγαπάει τον άσσο, πάει στο σπίτι δίχως ράσο.

58. Δεν έχει ο φτωχός, αλλά έχει ο Θεός.

59. Σκύλος που γαβγίζει δεν δαγκώνει.

60. Μήτε τον άντρα ήθελα, μήτε τα βάσανά του.

61. Του φευγάτου η μάνα δεν έκλαψε ποτέ.

62. Ο ψεύτης δεν πιστεύεται και αν αλήθεια λέει.

63. Ο φοβητσιάρης άνθρωπος φοβάται και το δίκιο του.

64. Αν παίζεις με τον γάιδαρο, δέξου και τις κλωτσιές του.

65. Κάλλιο να κλάψει το παιδί, παρά να κλάψει η μάνα.

66. Χειμωνιάτικο παιδί, της άνοιξης καμάρι.

67. Το παιδί της κουφής ποτέ δεν σκούζει.

68. Του κακού, κακό μην κάνεις, το δικό του τόνε φτάνει.

69. Τροχός που γυρνάει, σκουριά δεν πιάνει.

70. Τρώγοντας έρχεται η όρεξη.

71. Όταν ψοφήσει το φίδι, ψοφάει και το φαρμάκι του.

72. Το μεγάλο πλοίο θέλει και βαθιά νερά.

73. Άμαθος βρακί έβαλε, σε κάθε πόρτα το έσκιζε.

74. Όποιος λυπάται το καρφί, χάνει και το πέταλο.

75. Μην βροντήξεις ξένη πόρτα και βροντήξουν την δική σου.

76. Για να φας αμύγδαλο, πρέπει και να το σπάσεις.

77. Η γυναίκα παπάς δεν γίνεται.

78. Όσο ήμερο είναι το ζώο, τόσο το βαρυφορτώνουν.

79. Η τέχνη θέλει μάστορα και η φάβα θέλει λάδι.

80. Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος.

81. Το πρόβατο το μοναχό, το τρώει ο λύκος.

82. Καλύτερα κοιμήσου νηστικός, παρά χρεωμένος.

83. Κλαίγονται οι χήρες, κλαίγονται και οι παντρεμένες.

84. Στης γυναίκας το σχοινί να μην κρέμεσαι, γιατί θα σε πνίξει.

85. Κακή ζωή, πρώιμα γηρατειά.

86. Όπου είναι τα πολλά, τρέχουν και τα λίγα.

87. Μήτε νύχτα δίχως μέρα, μήτε νιος δίχως αγάπη.

88. Η χήρα μέσα κάθεται και έξω την κουβεντιάζουν.

89. Η αλήθεια και το λάδι βγαίνουν πάντοτε από πάνω.

90. Ας γελάμε και ας πηδάμε, για να λεν’ πως δεν πεινάμε.

91. Όσο να φάει ο γέροντας, δεν βάζει άλλο μπόϊ.

92. Και αν πέθανε ο συκοφάντης η γλώσσα του δεν σήπεται.

93. Καλή ζωή, κακή η διαθήκη.

94. Όταν χορεύει ο φτωχός, σπάζουνε τα νταούλια.

95. Μην κρέμεσαι ποτέ από μία και μοναδική ελπίδα.

96. Αν δεν δουν τα μάτια σου, ποτέ να μην πιστέψεις.

97. Κάλλιο άντρα με ένα μάτι, παρά με ένα παιδί.

98. Όποιος καμαρώνει για αφεντιά, πρέπει και αφέντης να είναι.

99. Ο τρελός και άλλους τρελαίνει.

100. Βλέμμα χαμηλό, είναι και πονηρό.

101. Όποιος άλογο αγοράζει, έγνοιες και σκοτούρες βάζει. 

102. Γέλα με να σε γελώ να περνούμε τον καιρό.

103. Αδέρφια ενωμένα, σπίτια ευτυχισμένα.

104. Πουλάει η μέρα και αγοράζει η νύχτα.

105. Όσο λιγότερο μιλάς, τόσο πιότερο και ακούγεσαι.

106. Ο Μάης για τον τρυγητή και ο Απρίλης για τον θέρο.

107. Φαΐ για αύριο να αφήνεις, δουλειά να μην αφήνεις.

108. Ο τεμπέλης ποτέ δεν ευκαιρεί για τίποτα.

109. Όπου μιλούν τα πράγματα, τα στόματα σωπαίνουν.

110. Η αλήθεια πλέει, σαν το λάδι στο νερό.

111. Όποιος αγάλια πάει, φτάνει εκεί που θέλει.

112. Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.

113. Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.

114. Όποιος καεί με τον χυλό, φυσάει και το γιαούρτι.

115. Το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει.

116. Υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.

117. Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα.

118. Κάθε πράγμα στον καιρό του και ο κολιός τον Αύγουστο.

119. Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα.

120. Δύο καρπούζια δεν χωρούν σε μία μασχάλη.

121. Είναι ακριβός στα λάχανα, φτηνός στα παραπούλια.

122. Μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλο λόγο μην λες.

123. Κάλλιο λάχανα με γλύκα, παρά ζάχαρη με πίκρα.

124. Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι.

125. Νηστικό αρκούδι δεν χορεύει.

126. Ο Θεός αγαπάει τον κλέφτη, αλλά αγαπάει και τον νοικοκύρη.

127. Από αγκάθι βγαίνει ρόδο και από ρόδο βγαίνει αγκάθι.

128. Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι. 

129. Εμπρός γκρεμός και πίσω ρέμα.

130. Κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.

131. Όποιος δεν έχει μυαλό έχει πόδια.

132. Εκεί που μας χρωστούσανε μας πήραν και το βόδι.

133. Εδώ καράβια πνίγονται, βαρκούλες αρμενίζουν.

134. Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά.

135. Εγώ το λέω στον σκύλο μου και ο σκύλος στην ουρά του.

136. Δεν έχει η γλώσσα κόκκαλα και κόκκαλα τσακίζει.

137. Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.

138. Άνθρωπος αγράμματος ξύλο απελέκητο.

139. Έβαλαν τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα.

140. Από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.

141. Αγάπη δίχως πείσματα δεν έχει νοστιμάδα.

142. Από πίτα που δεν τρως τι σε νοιάζει και αν καεί.

143. Μάτια που δεν βλέπονται γρήγορα λησμονιούνται.

144. Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα.

145. Κάλλιο αργά παρά ποτέ.

146. Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά.

147. Τα σιγανά ποταμάκια να φοβάσαι.

148. Βασιλικός και αν μαραθεί την μυρωδιά την έχει.

149. Κράτα με να σε κρατώ να ανεβούμε στο βουνό.

150. Βουνό με βουνό δεν σμίγει.

151. Άμα δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει.

152. Άφησε τον γάμο και πάει για πουρνάρια.

153. Γιάννης πίνει, Γιάννης κερνάει.

154. Συνηθισμένα τα βουνά από τα χιόνια.

155. Θα γελάσει και το παρδαλό κατσίκι.

156. Δείξε μου τον φίλο σου να σου πω ποιος είσαι.

157. Δεν ξέρει να μοιράσει δύο γαϊδάρων άχυρα.

158. Δώσε θάρρος στον χωριάτη να σου ανέβει στο κρεβάτι.

159. Δύο γάιδαροι μάλωναν σε ξένο αχυρώνα.

160. Είδε ο τρελός τον μεθυσμένο και φοβήθηκε.

161. Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.

162. Εκεί που είσαι ήμουνα και εδώ που είμαι θα’ ρθεις.

163. Να μην φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν.

164. Έκαψα την καλύβα μου να μη με τρώνε οι ψύλλοι.

165. Έχασε τα αυγά και τα πασχάλια.

166. Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη,

167. Έλα παππού να σου δείξω τα αμπελοχώραφά σου.

168. Έχω πολλά ράμματα για την γούνα σου.

169. Η γριά η κότα έχει το ζουμί.

170. Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται.

171. Η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά.

172. Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη.

173. Ή μικρός μικρός παντρέψου ή μικρός καλογερέψου.

174. Η τιμή τιμή δεν έχει και χαράς τον που την έχει. 

175. Η φτήνια τρώει τον παρά.

176. Ήταν στραβό το κλήμα το έφαγε και ο γάιδαρος.

177. Καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται.

178. Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει.

179. Και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.

180. Κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι.

181. Καλομελέτα και έρχεται.

182. Μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά.

183. Λέγε λέγε το κοπέλι κάνει την κυρά και θέλει.

184. Λέγε πάντα την αλήθεια να έχεις τον Θεό βοήθεια.

185. Κάνει μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα.

186. Λείπει η γάτα χορεύουν τα ποντίκια.

187. Μηδένα προ του τέλους μακάριζε.

188. Εμπρός στα κάλλη τι είναι ο πόνος.

189. Ο βρεγμένος την βροχή δεν την φοβάται.

190. Ο καλός ο μύλος όλα τα αλέθει. 

191. Ο κόσμος το έχει τούμπανο και εμείς κρυφό καμάρι.

192. Ο λύκος και αν γέρασε και άλλαξε το μαλλί του ούτε την γνώμη άλλαξε ούτε την κεφαλή του.

193. Ο ύπνος θρέφει τα μωρά και ο ήλιος τα μοσχάρια.

194. Ο Μανώλης με τα λόγια χτίζει ανώγια και κατώγια.

195. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους.

196. Όλα τα είχε η Μαριωρή ο φερετζές της έλειπε.

197. Όλοι αντάμα και ο ψωριάρης χώρια.

198. Όποιος βαριέται να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει.

199. Όποιος ζητάει τα πολλά χάνει και τα λίγα.

200. Όπου λαλούν πολλά κοκόρια αργεί να ξημερώσει. 

201. Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.

202. Παπούτσι από τον τόπο σου και ας είναι μπαλωμένο.

203. Πάρε τον στον γάμο σου να σου πει και του χρόνου.

204. Παρηγοριά στον άρρωστο, ώσπου να βγει η ψυχή του.

205. Πήγε σαν το σκυλί στο αμπέλι.

206. Πιάστηκε σαν τον ποντικό στην φάκα.

207. Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.

208. Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε η μέση του πονεί.

209. Που πας ξυπόλητος στα αγκάθια;

210. Σαν την καλαμιά στον κάμπο.

211. Στην βράση κολλάει το σίδερο.

212. Στην αναβροχιά καλό είναι και το χαλάζι.

213. Στις εννιά του μακαρίτη, άλλος μπήκε μες το σπίτι.

214. Της νύχτας τα καμώματα τα βλέπει η μέρα και γελά.

215. Το έξυπνο πουλί από την μύτη πιάνεται.

216. Το καλό το παλικάρι ξέρει και άλλο μονοπάτι.

217. Το ένα χέρι νίβει το άλλο και τα δύο το πρόσωπο.

218. Το ψάρι από το κεφάλι βρωμάει.

219. Του έβαλε τα δύο πόδια σε ένα παπούτσι.

220. Σε κάποιον χάριζαν ένα γάιδαρο και τον κοίταζε στα δόντια.

221. Τρεις λαλούν και δυο χορεύουν.

222. Τώρα στα γεράματα μάθε γέρο γράμματα.

223. Χωριό που φαίνεται κολαούζο δεν θέλει.

224. Άμα δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό πάει το βουνό στον Μωάμεθ.

225. Καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα.

226. Στραβός βελόνα γύρευε σε ξένο αχυρώνα και ένας κουφός του έλεγε την άκουσα που εβρόντα.

227. Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτα.

228. Μην κοιτάς τα στραβά μου πόδια, κοίτα την ίσια μου την τύχη.

229. Τώρα που βρήκαμε παπά, ας θάψουμε και μερικούς ζωντανούς.

230. Αν είσαι και παπάς με την αράδα σου θα πας.

231. Έκατσε η δουλειά στην πόρτα και κυνήγησε την φτώχια.

232. Η αυγή τον προκομμένο δεν τον βρίσκει πλαγιασμένο.

233. Αν βρέξει ο Απρίλης δύο νερά και ο Μάης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον τον ζευγά που έχει πολλά σπαρμένα.

234. Κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει.

235. Μάθε τέχνη και άστηνε και άμα πεινάσεις πιάστηνε.

236. Μην αναβάλλεις για αύριο, ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα.

237. Τα δόντια τα έδωσε ο Θεός να συγκρατούν την γλώσσα.

238. Άμα δεν έχεις νύχια να ξυστείς μην περιμένεις να σε ξύσει κανένας άλλος.

239. Του φτωχού του λείπουν πολλά, αλλά του τσιγκούνη τα πάντα.

240. Όποιος κάνει τον σταυρό του, έχει όπλο στο πλευρό του.

241. Ποτέ σου μην περιφρονείς τα κάτω σκαλοπάτια, γιατί σε αυτά πρωτοπατείς και φτάνεις στα παλάτια.

242. Μάζευε και ας είναι και ρώγες.

243. Σταλαγματιά, σταλαγματιά γεμίζει η στάμνα η πλατιά.

244. Όταν έχεις το πουγκί σου, όλοι οι φίλοι είναι δικοί σου.

245. Εμείς μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε.

246. Με στραβό αν κοιμηθείς, το πρωί θα αλληθωρίζεις. 

247. Καλύτερα μακριά και αγαπημένοι, παρά από κοντά και μαλωμένοι.

248. Σαν θέλει η νύφη και ο γαμπρός, τύφλα να έχει ο πεθερός.

249. Αν κλωτσάς τα γονικά σου, θα το βρεις από τα παιδιά σου.

250. Άμα έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς.

251. Τον αράπη και αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς.

252. Γελάει καλύτερα, όποιος γελάει τελευταίος.

253. Όπου γάμος και χαρά, η Βασίλω πρώτη.

254. Το αμπέλι θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη και το καράβι στο γιαλό θέλει καραβοκύρη.

255. Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη.

256. Όποιος έχει την μύγα, μυγιάζεται.

257. Θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι.

258. Του κυνηγού και του ψαρά το πιάτο, δέκα φορές είναι αδειανό και μία φορά γεμάτο.

259. Μην καμαρώνεις την αρχή, προτού να δεις το τέλος.

260. Αν δεν αστράψει, δεν βροντά και αν δεν βροντά δεν βρέχει.

261. Οι δρόμοι είναι ανοιχτοί και τα σκυλιά δεμένα.

262. Μην τάξεις σε Άγιο κερί και σε παιδί παιχνίδι.

263. Όποιου του μέλει να πνιγεί, ποτέ του δεν πεθαίνει.

09/04/2023 6:18 μμ.
Διάφορα θέματα