Ο τρόπος επίτευξης της ενότητας, της αυτάρκειας και της αυτονομίας στην Σπάρτη
Ο τρόπος επίτευξης της ενότητας, της αυτάρκειας και της αυτονομίας στην Σπάρτη
Η Σπάρτη, η οποία ήταν πόλη στρατιωτικού τύπου, είχε ένα ιδιόμορφο κοινωνικό σύστημα, που διατηρήθηκε λόγω της αυτάρκειας και της δυσπιστίας τους σε κάθε τι αλλότριο. Είχε έκταση 8.400 τετρ.χλμ. και ο πληθυσμός της ανερχόταν σε 12.000-15.000 Σπαρτιάτες, σε 40.000-60.000 περίοικοι και σε 140.000-200.000 είλωτες. Η Σπάρτη, αντίθετα με την Αθήνα, περιφρονούσε τα τείχη, θεωρώντας τα επίδειξη πλούτου. Παράλληλα, ισχυριζόταν ότι δεν της χρειαζόταν η προστασία που αυτά προσφέρουν. Στην πόλη της Σπάρτης δεν παρατηρείται το φαινόμενο της αστικοποίησης. Αποτελείται από πέντε ξεχωριστά χωριά α) τις Αμύκλες, β) την Κυνόσουρα, γ) τις Λίμνες, δ) την Μεσόα και ε) την Πιτάνη, όπου η απόσταση του πρώτου από τα υπόλοιπα είναι πολύ μεγάλη. Κάθε χωριό είχε την δική του ταυτότητα και ως εκ τούτου η Σπάρτη δεν χαρακτηρίζεται από ενότητα χώρου. Όμως αυτή η γεωγραφική χωροθέτηση σε σχέση με την έξυπνη στρατηγική των Σπαρτιατών, έδωσε την δυνατότητα στη Σπάρτη να διατηρήσει περισσότερο από κάθε άλλη πόλη την αυτονομία της. Όσον αφορά στην έννοια της επικράτειας, αυτή στην Σπάρτη δεν ταυτίζεται με την κατοχή της γης, διότι οι περιοίκιδες πόλεις ήταν ημιαυτόνομες και οι περίοικοι δεν θεωρούνταν Σπαρτιάτες, αλλά Λακεδαιμόνιοι. Λειτουργούσαν ανεξάρτητα από τους Σπαρτιάτες όσον αφορά τη διοίκηση και την οικονομία τους. Οι περίοικοι δέχονταν την άσκηση εξουσίας από τους Σπαρτιάτες μόνο ως προς την γη. Από τα ανωτέρω, καθίσταται προφανές ότι η αυτονομία δεν χαρακτηρίζει την Σπάρτη, γι’ αυτό και δεν χρησιμοποιείται ο όρος το «κράτος της Σπάρτης», αλλά «Λακεδαιμόνιοι».
Στην Σπάρτη τα όργανα εξουσίας αποτελούσαν οι δύο βασιλείς, η Γερουσία και η Απέλλα. Υπήρχε ο διαχωρισμός των κατοίκων σε κοινωνικές τάξεις ως εξής : οι ελεύθεροι πολίτες, οι περίοικοι και οι είλωτες.
Οι ελεύθεροι πολίτες ήταν οι Σπαρτιάτες οι οποίοι είχαν δικαίωμα κατοχής γης και συμμετοχή στην εξουσία όπως στην Απέλλα (από το 30ο έτος) και στη Γερουσία (ύστερα από το 60ο έτος).
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι πολίτες αν και θεωρητικά είχαν στην ιδιοκτησία τους γη, ουσιαστικά η γη ανήκε στην πόλη και όχι σε αυτούς, εφόσον την καλλιέργεια της γης την είχαν αποκλειστικά οι είλωτες. Δηλαδή, η κοινοκτημοσύνη ήταν αυτή που υποστήριζε το κοινωνικό σύστημα στην Σπάρτη. Οι πολίτες ήταν όλοι ίσοι και είχαν ως μοναδική ενασχόληση τα στρατιωτικά τους καθήκοντα. Απαγορευόταν να ασχοληθούν με οποιαδήποτε επαγγελματική δραστηριότητα, γεγονός που οδήγησε στην αφοσίωσή τους στον στρατιωτικό τρόπο ζωής, χωρίς να ασχολούνται με τρόπο με τον οποίο θα επιβιώσουν.
Οι περίοικοι ήταν οι κάτοικοι των χωριών γύρω από την Σπάρτη, με κυριότερο έργο την καλλιέργεια γης που τους άφησαν οι Σπαρτιάτες όταν κατέλαβαν τις περιοχές τους. Εκτός από γεωργοί ήταν έμποροι και τεχνίτες. Η σημαντικότερη προσφορά τους ήταν η συμμετοχή στις πολεμικές επιχειρήσεις. Οι Σπαρτιάτες χρησιμοποιούσαν τους περίοικους ως οχύρωση, αφού για να μπει κάποιος στη Σπάρτη θα έπρεπε πρώτα να περάσει από τις περιοίκιδες πόλεις, οι οποίες είχαν έδρα τα περίχωρα της Σπάρτης.
Οι είλωτες ήταν Έλληνες, παλιοί κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι αναγκάστηκαν να καλλιεργούν τη γη τους για λογαριασμό άλλων, αφού η περιουσία τους κατασχέθηκε από τους Σπαρτιάτες ύστερα από την υποδούλωσή τους. Αποτελούσαν περιουσία της πόλης και όχι του ατόμου όπως στην Αθήνα. Αν και η σχέση των ειλώτων με τους Σπαρτιάτες ήταν μόνιμα εχθρική, αυτό δεν διατάρασσε την ενότητα των πολιτών, καθώς οι είλωτες δεν ήταν πολίτες. Η ενότητα λοιπόν αποτελεί χαρακτηριστικό της πόλης, αφού στη συγκεκριμένη περίπτωση όλοι οι πολίτες ήταν ίσοι και προσέφεραν εξ ίσου στην πόλη.
Την αυτάρκεια όμως της πόλης, σύμφωνα με τα παραπάνω, την εξασφάλιζαν σε μεγάλο βαθμό οι περίοικοι και οι είλωτες, δηλαδή οι μη πολίτες, εφόσον απαγορευόταν οποιαδήποτε επαγγελματική ασχολία στους ελεύθερους Σπαρτιάτες. Και λέγοντας αυτάρκεια για τους Σπαρτιάτες εννοούμε τα προς το «ζην», αφού η ζωή τους ήταν λιτή.
taromanteia.gr
13/08/2021 1:25 μμ.
Διάφορα θέματα