Ο τρόπος επίτευξης της ενότητας, της αυτάρκειας και της αυτονομίας στην Αθήνα
Ο τρόπος επίτευξης της ενότητας, της αυτάρκειας και της αυτονομίας στην Αθήνα
Η Αθήνα ήταν κτισμένη στις παρυφές ενός λόφου. Διέθετε την ακρόπολη, δηλαδή το φρούριο στην κορυφή του λόφου, σε περίπτωση εχθρικής απειλής, καθώς και τείχη για μεγαλύτερη προστασία. Η έκτασή της, μαζί με την Σαλαμίνα και τον Ωρωπό, ήταν 2.650 τετρ.χλμ. Όσον αφορά στον πληθυσμό της, ο πολεοδόμος Ιππόδαμος θεωρούσε ότι το ανώτατο όριο για κάθε πόλη πρέπει να είναι μέχρι 10.000 κάτοικοι. Βέβαια, ο πληθυσμός της Αθήνας, εκτιμούσαν ότι, μαζί με τους μετοίκους και τους δούλους, έφθανε τους 250.000 κατοίκους. Αποτελούσε λοιπόν ένα μεγάλο αστικό κέντρο. Η γεωγραφική της θέση, καθώς και το λιμάνι που διέθετε, την έκανε αρκετά ισχυρή και πρόσφερε ασφάλεια στους κατοίκους. Έτσι διασφάλιζε την αυτονομία της.
Χαρακτηριστικό της πόλης της Αθήνας ήταν και ο διαχωρισμός των κατοίκων σε κοινωνικές τάξεις ανάλογα με τον πλούτο : οι πολίτες, οι μέτοικοι και οι δούλοι.
Οι πολίτες είχαν δικαίωμα κατοχής γης και συμμετοχή στην εξουσία. Αυτοί καθόριζαν την τύχη της πόλης με τις αποφάσεις για ειρήνη ή πόλεμο. Επίσης οι εύποροι πολίτες προσέφεραν έσοδα με τις λειτουργίες και την εισφορά, δηλαδή την οικονομική επιβάρυνσή τους όσον αφορά τη χρηματοδότηση του στρατού, των θρησκευτικών τελετών και αγώνων κ.α..
Οι μέτοικοι δεν είχαν δικαίωμα κατοχής γης, ούτε πολιτικά δικαιώματα. Με τις εμπορικές, τις βιοτεχνικές και τις τραπεζικές τους δραστηριότητες συμμετείχαν στην οικονομική ζωή της πόλης. Έτσι οι δραστηριότητες αυτές καθώς και ο φόρος το γνωστό «μετοίκιο», απέφεραν σημαντικά κέρδη στην Αθήνα, εξασφαλίζοντας έτσι, καλή ζωή στους πολίτες.
Οι δούλοι, δεν είχαν καμιά νομική υπόσταση και ήταν αντικείμενα ιδιοκτησίας. Με τις χειρωνακτικές εργασίες που πραγματοποιούσαν προσέφεραν και αυτοί στην οικονομία της Αθήνας και ήταν χρήσιμοι στην παραγωγή. Η κοινωνική αυτή ομάδα, αποτελούσε τον 5ο αι. π.Χ. το μισό σχεδόν του πληθυσμού.
Στο άστυ, δηλαδή στο κέντρο της πόλεως, λόγω της φτώχειας, συγκεντρώθηκε αρκετός αριθμός κατοίκων με σκοπό να ξεφύγει από αυτή. Αποτέλεσμα της εν λόγω αστικοποίησης ήταν να υπάρξει ζήτηση και παραγωγή περισσότερων αγαθών. Τον 7ο αι. π.Χ. έχουμε την καθιέρωση του νομίσματος, ως μέσο συναλλαγών, γεγονός που βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας, με την άνθηση του εμπορίου, της βιοτεχνίας και της αύξησης της γεωργικής παραγωγής, η οποία γίνεται πλέον πηγή πλούτου. Τα έσοδα της Αθήνας αυξάνονται σημαντικά και από τη ναυπήγηση πλοίων καθώς και από τα τέλη που πλήρωναν για τη διακίνηση των προϊόντων στο λιμάνι του Πειραιά. Επομένως με όλες τις παραπάνω μορφές εσόδων στην Αθήνα επιτυγχάνεται άνοδος της οικονομίας και συνεπώς η αυτάρκεια.
Στην δημοκρατική Αθήνα τα όργανα εξουσίας ήταν η Εκκλησία του Δήμου, η Βουλή των 500 και η Ηλιαία, όπου η συμμετοχή όλων των πολιτών της στην πολιτική ζωή ήταν υποχρεωτική. Στα δημόσια αξιώματα έχουμε εναλλαγή καθηκόντων εκατοντάδων πολιτών ετησίως και τη συμμετοχή στην Εκκλησία του Δήμου χιλιάδων πολιτών, προκειμένου να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για την πόλη. Μία από τις βασικές αρχές της αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν η ισονομία, όπου σύμφωνα με αυτήν «όλοι οι πολίτες ανεξάρτητα από την καταγωγή, την περιουσία και την κοινωνική τους θέση ήταν ίσοι απέναντι στον νόμο». Επίσης η συμμετοχή των πολιτών ήταν υποχρεωτική και σε όλες τις θρησκευτικές τελετές, εφόσον αυτές ήταν συνδεδεμένες άμεσα με την πολιτική ζωή της πόλης. Οι φρατρίες, οι φυλές και οι δήμοι έπαιξαν και αυτοί σημαντικό ρόλο στην ενοποίηση και στην οργάνωση της κοινωνικής ζωής της πόλης. Όλα τα παραπάνω μας φανερώνουν την ενότητα της πόλης.
Όμως, οι φτωχοί πολίτες, οι οποίοι αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μετά βίας κατάφερναν να πληρώσουν τα χρέη τους στους πλούσιους και να επιβιώσουν. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να υπάρχουν μεγάλες διαμάχες μεταξύ πλουσίων και φτωχών με σκοπό την διαγραφή χρεών και τον αναδασμό. Οι διαμάχες και οι διακρίσεις των κοινωνικών αυτών τάξεων μας δείχνουν ότι η ενότητα των πολιτών δεν ήταν και τόσο μεγάλη.
Στην πόλη της Αθήνας, η έννοια της «επικράτειας», δηλαδή, της έκτασης μέσα στην οποία ασκείται η πολιτική εξουσία, συνδέεται άρρητα με την κατοχή γης, που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι δεν λέμε το «κράτος των Αθηναίων» αλλά «Αθηναίοι» εννοώντας όλους τους πολίτες της Αθήνας.
taromanteia.gr
13/08/2021 12:29 μμ.
Διάφορα θέματα