Ο Παραμυθάς και η λειτουργία του Παραμυθιού

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 

Το παραμύθι απορρέει από την εκάστοτε κοινωνία, γι’ αυτό και ευθυγραμμίζεται με το κάθε φορά κοινωνικό γίγνεσθαι. Ωστόσο, λόγω της άμεσης σύνδεσής του με την κοινωνία είναι αναγκαία η συμμετοχή της για την επιβίωσή του. Πέραν της κοινωνίας στη «διαιώνιση» του παραμυθιού συμβάλλει και το ίδιο το πρωτογενές υλικό, το κοινό αλλά και ο αφηγητής, ο οποίος δεν αρκείται σε μία απλή απομνημόνευση του θέματος αλλά επενδύει και σε μία ερμηνεία που συνδυάζει το παραδοσιακό με τη φαντασία, γεγονός που τον οδηγεί στον αυτοσχεδιασμό και σε δημιουργία νέων συνθέσεων. Από την άλλη η ίδια η αφήγηση αποδίδεται καλύτερα όταν υπάρχει οικειότητα και χρόνος που επιτρέπει στον αφηγητή συνεχή βελτίωση. 

Ο παραμυθάς πέραν των αφηγηματικών ικανοτήτων που όφειλε να έχει, έπρεπε να διαθέτει και ηθοποιία που αφορούσε στις χειρονομίες και στη γενικότερη έκφραση που απαιτούνταν για την αφήγηση.  Η φήμη των ξακουστών παραμυθάδων και η εκτίμηση στο πρόσωπό τους μας ωθεί να συμπεράνουμε ότι το παραμύθι έχαιρε εκτίμησης στις παραδοσιακές κοινωνίες. 

Το παραμύθι, λόγω του ότι πολλές φορές αναλώνεται σε μη πραγματικά συμβάντα, εκλαμβάνεται ως μία φυγή από την πραγματικότητα. Ωστόσο, μέσω αυτού δίνεται μια εικόνα του κόσμου και του ψυχισμού του, αλλά και του τρόπου που αλληλεπιδρούν μαζί του οι άνθρωποι. Αντικατοπτρίζει με άλλα λόγια την πραγματικότητα και δεν δηλώνει επ’ ουδενί την φυγή από αυτήν. 

Το παραμύθι και η αφήγησή του εξυπηρετούσε διαφορετικές μεταξύ τους σκοπιμότητες. Αρχικά, συνιστούσε δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ κοινωνικών ομάδων, αποτελούσε και τρόπο διασκέδασης, ενώ, μπορούσε να γίνει και αντικείμενο συγκέντρωσης.  Οι χώροι στους οποίους λέγονταν τα παραμύθια δεν ήταν τυχαίοι. Ήταν, είτε επαγγελματικοί που η αφήγησή τους προσέφερε συντροφιά και ευχαρίστηση στους εργαζόμενους είτε ιδιωτικοί σε συγκεντρώσεις των κοινωνικών μελών σε σπίτια λόγω εορτών ή άλλων διαφόρων ασχολιών με σκοπό να ψυχαγωγηθούν. 

Τεκμήριο για την κοινωνική ζωή της εκάστοτε περιοχής αποτελεί το προφορικό παραμύθι, καθώς αντανακλούσε την κοσμοθεωρία της. Επιπλέον, χρησιμοποιούνταν ως τρόπος διαπαιδαγώγησης, εφόσον πέρα από διασκέδαση προσέφερε διδαχές και νουθεσίες. 

Τα παραμύθια προσφέρουν τον απαραίτητο χώρο στο κάθε παιδί να αξιοποιήσει το μυαλό του με τρόπο δημιουργικό, να σχηματίσει εικόνες και παραστάσεις με την φαντασία του, να λάβει τις απαντήσεις που χρειάζεται σε διάφορα ερωτήματα που το προβληματίζουν, αλλά και να ανακαλύψει ιδιαίτερες πτυχές του εαυτού του, που θα το βοηθήσουν μελλοντικά στην ένταξή του ως μέλος της κοινωνίας. 

Το παραμύθι, αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως τρόπος έκφρασης απόψεων και αναγκών, ωστόσο, ευθυγραμμιζόταν και με τις ανάγκες και τα πρότυπα κάθε κοινωνίας. Η μετάδοσή τους από γενιά σε γενιά, καθώς αποτελούσε την συνέχεια των παραδόσεων, βασιζόταν στην ομαδικότητα και στην δραστήρια συμμετοχή των μελών εκάστης κοινότητας. 

Ένας τρόπος διάδοσης του παραμυθιού ήταν η μορφοποίησή του σε έντυπη πλέον μορφή και η «εμπλοκή» της λογοτεχνίας στη διαμόρφωσή του. Έτσι, το παραμύθι της λαϊκής παράδοσης έφυγε πλέον από το ομαδικό επίπεδο των αγροτικών κοινωνιών και μεταβιβάστηκε στο μεμονωμένο και στο ατομικό, ενώ  εισήλθε και στις αστικές κοινωνίες, αρχικά από την τάξη της αριστοκρατίας και εν συνεχεία στον υπόλοιπο λαό. Το γεγονός αυτό επηρέασε και την λειτουργία του, λόγω της μαζικής διάδοσης, αλλά και λόγω της διαφοροποίησης του αποδέκτη που το καθιστούσε πλέον, εκτός από ψυχαγωγικό μέσο και μέσο διαπαιδαγώγησης. 

04/08/2021 1:49 μμ.
Διάφορα θέματα