Μαγείες - Αστρολογίες και Δεισιδαιμονίες κατά τον Μεσαίωνα

Παράλληλα με την εξάπλωση του Χριστιανισμού, οι αναφορές για την Δευτέρα Παρουσία και ο φόβος του θανάτου, έστρεψαν τον άνθρωπο στην αναζήτηση και τη γνώση για το μέλλον, την πηγή της δημιουργίας του και την ζωή πέρα από την φύση.  

Έτσι, αν και ο άνθρωπος είχε έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα και παρά τις αντιδράσεις της Εκκλησίας, πολλάκις κατέφευγε σε μεθόδους μαντείας, προκειμένου να προβλέψει το μέλλον, χρησιμοποιώντας οιωνούς, όνειρα, αστρολογία, σπλαχνοσκοπία, κ.α.. 

Την εποχή του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού η αστρολογία, αποτέλεσε την πιο διαδεδομένη μέθοδο πρόβλεψης. Αρχικά, οι απόψεις της κόρης του, Άννας Κομνηνής, για τους τρόπους αυτούς πρόβλεψης ήταν αρνητικές, παρόλο που και αυτή είχε ασχοληθεί και είχε μελετήσει τα μυστήρια φαινόμενα της αστρολογίας. 

Όμως οι εξαιρετικές ικανότητες ενός γνωστού αστρολόγου από την Αλεξάνδρεια, του Συμεών Σηθ και οι ακριβείς προβλέψεις του για το μέλλον, την έκαναν να τον παραδεχθεί ως σπουδαίο αστρολόγο και να αναιρέσει τις αρχικές της απόψεις. 

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι και άλλοι αυτοκράτορες, άλλων δυναστειών, είχαν, σύμφωνα με μαρτυρίες, στη συνοδεία τους αστρολόγους, που παρουσιάζονταν συχνά ως «αστρονόμοι». 

Οι Χριστιανοί είχαν την τάση να ερμηνεύουν κάθε γεγονός που υπερέβαινε τη λογική τους και προκαλείτο από ανθρώπινο πρόσωπο, ως «μαγεία», λόγω της επίκλησης διαφόρων πνευμάτων που τους θεωρούσαν δαίμονες. 

Η Εκκλησία, στοχεύοντας να αποτρέψει το χριστιανικό ποίμνιο από τις δεισιδαιμονίες και τις πρακτικές της μαγείας, προσπάθησε να συσπειρώσει τους πιστούς με επιχείρημα πως ο χριστιανισμός μπορεί να βοηθήσει στα πάθη τους και να γεμίσει τα ψυχικά τους κενά.

Ένα επιπλέον εγχείρημα, προκειμένου να προσελκύσουν τον χριστιανικό κόσμο στην Εκκλησία, ήταν η δημιουργία γραπτών κειμένων που αναφέρονταν σε θαύματα από βίους αγίων.   

Ιστορικά, η εξάπλωση του χριστιανισμού συμπίπτει χρονολογικά με αυτή της μαγείας, και είναι απόρροια των συναισθημάτων του ανθρώπου για την κάλυψη των βασικών του αναγκών. 

Ενώ η θρησκεία νομιμοποιήθηκε και προωθήθηκε από τα στελέχη της Εκκλησίας, αντίθετα η μαγεία διώχθηκε ως απαγορευμένη. 

Παρά την μεθοδευμένη εκδίωξη της Εκκλησίας και του κρατικού μηχανισμού στα κρούσματα μαγείας, τόσο ο φόβος, όσο και η ελπίδα που επεδίωκαν όσοι προσέγγιζαν αυτές τις τακτικές, οδηγούσε περισσότερο κόσμο στην  επιλογή της μαγείας, προκειμένου να επιτύχουν κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα, που δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί με θνητές δυνάμεις. 

Τα υπερφυσικά γεγονότα, που συνήθιζαν να αποκαλούν «θαύματα», ταξινομήθηκαν ως ενέργειες μαγείας, που αν πραγματοποιούνταν εντός του εκκλησιαστικού χώρου ήταν «νομιμοποιημένες» πράξεις, διαφορετικά ξέφευγαν από το εκκλησιαστικό δόγμα και τότε η Εκκλησία και το Κράτος προσπαθούσαν να εξαφανίσουν εντελώς κάθε άνθρωπο με μαγικές ικανότητες από την κοινωνία. 

Ο λόγος εμφάνισης της μαγείας ήταν η επίτευξη ανθρώπινων στόχων, που αφορούσαν την προσωπική ευτυχία του ανθρώπου, ή την προφύλαξη – θεραπεία του οργανισμού τους από ασθένειες, ή την απόσπαση κάποιας πρόβλεψης για το μέλλον τους. 

Οι πρακτικές που χρησιμοποιούσαν ήταν μιμητικές παγανιστικές τελετουργίες προσαρμοσμένες στις χριστιανικές αντιλήψεις. 

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η χρήση του συμβόλου του σταυρού για την προστασία από βασκανίες, η βοηθητική επίκληση αγίων ή του Χριστού, η χρήση φυλαχτών και εικόνων.  

 Κατά την εξάπλωση της μαγείας και των δεισιδαιμονιών συντάχθηκαν διάφορα βιβλία που αναφέρονταν σε «ξόρκια», που αφορούσαν, είτε σε ερωτικά ζητήματα, είτε σε λύσεις οικονομικής φύσεως, είτε σε κάλυψη πολύ προσωπικών επιθυμιών. 

Ωστόσο, οι γιατροί αποκήρυσσαν κάθε τέτοιου είδους μέθοδο για θεραπευτική αγωγή. Άλλωστε, είναι εξίσου σημαντικό, σύμφωνα με αναφορές, πως ακόμη και οι αυτοκράτορες ενέδιδαν σε τέτοιες πρακτικές. 

03/08/2021 1:58 μμ.
Διάφορα θέματα