Φιλοσοφικές Ιδέες του Σωκράτη
Φιλοσοφικές Ιδέες του Σωκράτη
Ο Σωκράτης ήταν Αθηναίος φιλόσοφος και έζησε στην Αθήνα το 469 π.Χ.-399 π.Χ.. Σε μια περίοδο κατά την οποίαν ο λαός δεν είχε πια ιδανικά και οι μορφωμένοι αφοσιώνονταν στην διδασκαλία για την σχετικότητα των πραγμάτων της σοφιστικής, ο Σωκράτης σαν δάσκαλος των ακροατών του, παιδαγωγός και οδηγός τους προς την αλήθεια ακολουθούσε τον δρόμο μιας ηθικής κοσμοθεωρίας που ελάχιστα συμβιβαζόταν με το πνεύμα των καιρών. Η γνώση για την ουσία της αρετής και η πρακτική ενάσκησή της, η θεωρία και η πράξη αποτελούσαν γι’ αυτόν ένα οργανικό σύνολο. Η ζωή και η διδασκαλία του συνέθεταν μία αδιάσπαστη ενότητα. Σχετικά με τη φιλοσοφία του παίρνουμε πληροφορίες από τους μαθητές του και ιδιαίτερα από τον Πλάτωνα με τα έργα του «Πολιτεία» και «Νόμοι». Η φιλοσοφία κατά τον Σωκράτη αποτελούσε τρόπο ζωής που στόχευε στην απόκτηση αυτογνωσίας. Η αναζήτηση της αλήθειας δεν γινόταν για χάρη της αλήθειας, αλλά είχε πρακτική και ηθική αξία, γιατί εφόσον ο άνθρωπος γνώριζε την αλήθεια, έπραττε βάσει αυτής. Προσπαθούσε μέσα από τον διάλογο να δείξει την τροπή που μπορούσε αυτός να πάρει ανάλογα με τον τύπο των ανθρώπων που συνδιαλεγόταν. Πίστευε, ότι η φιλοσοφία δεν ήταν μόνοτο τι λέγεταιαλλά και το πώς λέγεται. Ήταν ένας πραγματικός δάσκαλος που όντως γνώριζε πώς να υποβοηθήσει άλλους να γνωρίσουν τον εαυτό τους. Σε μια εποχή κατά την οποίαν οι πολιτειακοί, οι κοινωνικοί και οι ηθικοί θεσμοί κατέρρεαν, ο Σωκράτης, που κατηγορήθηκε ότι εισήγε «καινά δαιμόνια» και ότι διέφθειρε τους νέους, πλήρωσε με τη ζωή του τις ιδέες του πειθαρχώντας στους νόμους της πατρίδας του.
Μέθοδοι Διδασκαλίας του Σωκράτη
Οι μέθοδοι διδασκαλίας του ήταν οι παρακάτω:
α. Η Μαιευτική. Είναι η μέθοδος, που χρησιμοποιούσε, προκειμένου να βοηθήσει τους συνομιλητές του να διατυπώσουν αυτό που ήδη γνώριζαν αλλά δεν το είχαν συνειδητοποιήσει. Προσποιούμενος πλήρη άγνοια του θέματος που συζητούσε και με τη χρήση της ειρωνείας, προσπαθούσε με ερωτήσεις «να εκμαιεύσει» την αλήθεια από τον συνομιλητή του. Κινητήριο μοχλό για την εφαρμογή της μαιευτικής διαδικασίας αποτελούσε η «ειρωνεία». Σε κάθε διάλογο δήλωνε καταρχάς, την άγνοιά του και προσποιούταν ότι ο ίδιος θέλει να «διδαχθεί» από το συνομιλητή του, ο οποίος τον διαβεβαίωνε ότι κατέχει πολύ καλά το προς συζήτηση θέμα. Η προσποίηση της άγνοιας στη συνομιλία αποτελούσε αυτό που αποκαλούμε «σωκρατική ειρωνεία». Δηλαδή ένα «όργανο» πρόσκλησης και αφύπνισης των εφησυχασμένων συνειδήσεων των συνομιλητών του για να θέσει σε εγρήγορση τις κριτικές δυνάμεις τους, να τους δημιουργήσει κίνητρο για να αναπτύξουν τις απόψεις τους. Ο Σωκράτης «βάφτισε» τη μέθοδό του «μαιευτική», διότι έμοιαζε με την τέχνη της μαίας.
β. Η Διαλεκτική ή Ελεγκτική. Είναι η μέθοδος, όπου ο φιλόσοφος υπό μορφή διαλόγου, καθοδηγούσε τον συνομιλητή του στην ανακάλυψη της βαθύτερης αλήθειας των πραγμάτων. Άφηνε το συνομιλητή του να εκφράσει ελεύθερα την γνώμη του θεωρώντας αρχικά αυτήν την άποψη ως θεμελιωμένη και ολοκληρωμένη. Στη συνέχεια μέσω ερωταπαντήσεων, οδηγούσε τον συνομιλητή του στην ανακάλυψη νέων συμπερασμάτων και προσεγγίσεων της αλήθειας. Ο διάλογος στον οποίο υπέβαλλε τους συνομιλητές του είχε ρόλο φιλοσοφικό και θεραπευτικό, με σκοπό την εύρεση λύσης στο πρακτικό ερώτημα «πώς πρέπει να ζούμε». Ανακαλύπτοντας ο ίδιος ασυνέπειες στα επιχειρήματα που διατύπωναν οι συνομιλητές του «κατεύθυνε» στη συνειδητοποίηση της άγνοιάς τους, στη γνώση του εαυτού τους και στη διόρθωση εσφαλμένων απόψεων που οδηγούσαν σε εσφαλμένο τρόπο ζωής. Η απορία, στην οποία έφταναν οι συνομιλητές μέσα από τη διαδικασία τους οδηγούσε στην ανακάλυψη της άγνοιάς τους. Η άγνοια αποτελούσε τη βάση για να αποκτήσει ο συνομιλητής του Σωκράτη κίνητρο για την έρευνα και ανακάλυψη της αληθινής γνώσης. Έτσι ο συνομιλητής ήταν πλέον σε θέση να πράξει ορθά γιατί, κατά τον Σωκράτη, «η αρετή είναι γνώση». Επομένως η διαλεκτική διαδικασία, μέσα από λογικά επιχειρήματα, που διασφάλιζαν την αμεροληψία και αντικειμενικότητά της, έδειχνε στους συνομιλητές "τί δεν είναι σωστό" (αρνητική γνώση), αφήνοντας τους να ανακαλύψουν εκείνοι "τί πραγματικά είναι σωστό" (θετική γνώση).
taromanteia.gr
11/09/2021 1:34 μμ.
Διάφορα θέματα