Αιδώς και Νέμεσις κατά τον Ησίοδο

Στο διδακτικό έπος «Έργα και Ημέραι», ο Ησίοδος παρεμβάλλει τον μύθο των πέντε γενών όχι μόνο για να περιγράψει την κατάπτωση του ανθρωπίνου γένους αλλά και για να περιγράψει τόσο τις σχέσεις των ανθρώπων με τους θεούς όσο και τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Στο κάθε γένος στο οποίο αναφέρεται ο ποιητής προσδίδεται μια σειρά από ιδιότητες και χαρακτηριστικά ανθρώπων που το εκπροσωπούν. 

Το χρυσό γένος, που δημιουργήθηκε από τους θεούς, παρουσιάζεται να έχει αρμονικές σχέσεις με τους θεούς, αλλά και οι άνθρωποι μεταξύ τους ζούσαν ήσυχα και ειρηνικά. Αντιθετικά παρουσιάζει ο ποιητής το επόμενο γένος, το αργυρό, όπου και αυτό δημιουργήθηκε από τους θεούς, εν τούτοις, οι σχέσεις των ανθρώπων με τους θεούς έχει χάσει την αρμονία της, εφόσον δεν τιμούν τους θεούς και έχουν σταματήσει τις θυσίες στους βωμούς των, αλλά και οι σχέσεις με τους  συνανθρώπους τους έχουν γίνει βίαιες ενώ επικρατεί η αλαζονεία. 

Στην περιγραφή του τρίτου γένους, του χάλκινου, ο δημιουργός φαίνεται να είναι ο Δίας. Στο γένος αυτό, οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους έχουν χειροτερέψει σε σύγκριση με το αργυρό. Μοναδικό μέλημα του γένους αυτού είναι ο πόλεμος, επομένως οι άνθρωποι ήταν σκληροί, και οι σχέσεις μεταξύ τους, εχθρικές. 

Κατά την εποχή του τέταρτου γένους των ηρώων, οι σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και θεών βελτιώνονται και αυτό γίνεται εμφανές από την μεταθανάτια επιβίωσή τους, εφόσον κάποιοι από αυτούς στέλνονται να κατοικήσουν στα Νησιά των Μακάρων. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτή τη γενιά οι έριδες μεταξύ των ανθρώπων παραμένουν, ενώ σύμφωνα με το μύθο, χάνονται από τον πόλεμο στη Θήβα και την Τροία. 

Στην αφήγηση του σιδερένιου γένους, πέμπτου κατά σειρά, και οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και οι σχέσεις τους με τους θεούς έχουν πάρει την χειρότερη δυνατή τροπή. Καταλύεται κάθε δεσμός, ακόμα και οικογενειακός ή φιλικός μεταξύ ανθρώπων ενώ παράλληλα έχουν υβριστική συμπεριφορά ακόμα και προς τους θεούς. 

Ο Ησίοδος κατά την αφήγηση του πέμπτου γένους κάνει αναφορά στην εγκατάλειψη της Αιδούς και της Νέμεσηςαπό τον κόσμο των ανθρώπων στον κόσμο των θεών. Η συμβολική σημασία της φυγής αυτής σχετίζεται με την έννοια που αποδίδεται στους δύο αυτούς όρους. Η Αιδώς ορίζεται ως το συναίσθημα της ντροπής που απορρέει από τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου ενώ η Νέμεσις έχει ακριβώς το ίδιο νόημα αλλά αφορά την δημόσια εικόνα του ανθρώπου. Ο ποιητής χρησιμοποιεί αυτό το συμβολισμό για να προβάλλει τον κίνδυνο απώλειας των ηθικών αξιών, τις οποίες ταυτίζει με τους όρους αυτούς.

04/08/2021 11:08 πμ.
Διάφορα θέματα